مقاطع ساختمانی استاندارد ذوب آهن؛ پیش نیاز طرح نهضت ملی مسکن
بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران با بیان اینکه مقاطع ساختمانی استاندارد ذوب آهن اصفهان پیش نیاز طرح نهضت ملی مسکن است، گفت: اصول اولیه طراحی ساختمان در دنیا بر اساس استفاده از تیرآهن های بال پهن است اما متاسفانه کم کم و به دلایل غیرمنطقی به سمت استفاده از تیر ورق رفتند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی “سام سازه آتیه پایدار وابسته به هلدینگ سرمایه گذاری برشا” فریبرز ناطق الهی با بررسی استفاده از تیرآهن بال‌پهن در ساختمان، اظهار کرد: نخستین پارامتر مهم یک ساختمان ایمن، انتخاب ساختگاه (محل احداث) آن است، اگر زمین مورد نظر برای ساخت‌وساز در مسیر گُسل، سیلاب و یا سایر بلایای طبیعی قرار گرفته باشد از همان ابتدا، خشت اول را کج نهاده‌ایم و هزینه‌تراشی و مهم‌تر از همه سلامت مردم را با مخاطره مواجه کردیم، بنابراین توجه به موقعیت جغرافیایی زمین بسیار مهم است. در ادامه باید به این نکته توجه داشته باشیم، نقشه سازه‌ای ساختمانی که به‌عنوان‌مثال در تهران جواب می‌دهد، در تبریز لزوماً پاسخگو نیست و هر شهری ویژگی‌های جغرافیایی خودش را دارد، بنابراین تسری دادن نقشه سازه‌ای ساختمان، یک رویکرد حرفه‌ای و استاندارد نیست و با کوچک‌ترین بحران طبیعی، بزرگ‌ترین فاجعه‌ها را در شهرهای مختلف کشور نظاره‌گر خواهیم بود.
وی افزود: در ادامه با چند شیت نقشه و گزارش فنی روبرو می‌شویم که البته گزارش‌ها کمتر مطالعه می‌شوند. از این مرحله به بعد مهندسین و کارگران، کار ساخت را کلید می‌زنند و اینجاست که استفاده از مصالح ساختمانی مرغوب به‌عنوان شاه‌بیت اصلی ساختمان‌سازی مطرح می‌شود.
این استاد نمونه کشور در مهندسی سازه تصریح کرد: متأسفانه ساختمان‌های ناایمن بسیاری را در سطح کشور شاهد هستیم که سلامت هم‌وطنانمان را تهدید می‌کنند و این موضوع باید با ورود جدی سیاست‌گذاران تراز اول کشور و تولیدکنندگان مقاطع ساختمانی فابریک برای همیشه اصلاح شود.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به طرح نهضت ملی ساخت مسکن، توصیه بنده این است که دولت و کارخانه ذوب‌آهن اصفهان به‌عنوان تولیدکننده مقاطع فابریک H در کشور با انعقاد تفاهم‌نامه، زمینه احداث واحدهای مسکونی استاندارد، در سطح کشور را در ریل اجرا قرار دهند، زیرا این رویداد مبارک، تولید ملی را در خدمت ایمنی و رفاه هموطنان قرار می‌دهد.
ناطق الهی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم ساختمان‌های ایمن داشته باشیم و هرسال حجم بالایی از درآمد کشور را در قالب وام، برای ترمیم و مقاوم‌سازی مسکن بعد از هر بحران پرداخت نکنیم و این درآمد صرف توسعه سایر بخش‌های کشور شود، مستلزم این است که دولت و تولیدکننده تعامل سازنده داشته باشند و این تنها مسیری است که سلامت ساخت‌وساز را در کشور رقم می‌زند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه زلزله‌شناسی کشور گفت: اصول اولیه طراحی ساختمان در دنیا بر اساس استفاده از تیرآهن‌های بال پهن است، اما متأسفانه کم‌کم و به دلایل غیرمنطقی به سمت استفاده از تیر ورق رفتند. در کشورمان بناهایی مانند تخت جمشید را داریم که بعد از گذشت هفت هزار سال از ساخت آنها، همچنان ستون‌هایشان پا برجاست، زیرا مصالح استاندارد در ساخت آنها به کار گرفته شده است، اما اینکه چرا رویکرد حرفه‌ای آن دوران، در جامعه امروز کمرنگ شده، جای صحبت بسیار دارد. با توجه به تغییر رویکردها در ساختمان‌سازی و رفتن به سمت بلندمرتبه‌سازی و همچنین تولید انواع تیرآهن‌های بال‌پهن فابریک و پیوسته در کشور توسط کارخانه ذوب‌آهن اصفهان، نیاز است سفره جوشکاری‌های ورق ناایمن در ساختمان‌سازی برای همیشه برچیده شود تا در رفتارهای لرزه‌ای، سازه‌ای و فروریزشی ساختمان، به هنگام زلزله، جذب انرژی بیشتر در ساختمان و خسارت‌های کمتر را در ابعاد گوناگون شاهد باشیم.
ناطق الهی تصریح کرد: تیرآهن‌های بال‌پهن به دلیل شکل ضخیم و ارتفاع بلندتر، بال‌های پهن آنها با خارج شدن به سمت بیرون کاملاً مشخص است که یکی از مزیت‌های آن مقاومت برشی (مقاومت در برابر شکست سازه) است، زیرا به دلیل جان (ارتفاع مناسب) یک مقاومت برشی کاملاً یکسان در طول ستون ایجاد می‌کنند که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا در زلزله، مقاومت برشی در جاهایی به‌صورت تردشکن در سازه از بین می‌رود که البته این اتفاق در سازه‌های بتنی بیشتر رخ می‌دهد، زیرا در طراحی ستون بتنی عموماً از خاموت در وسط ستون کمتر و با فاصله‌های بیشتر استفاده می‌شود و این سبب شکست در همین نقطه‌ها می‌شود، بنابراین مقاومت برشی کمتری را نسبت به تیرورق معادل شاهد خواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: یک تیرآهن بال‌پهن مقاومت فشاری خاص خودش را دارد که بر اساس سایز مقطع قابل‌محاسبه است، اما در مقایسه با سایز معادل آن در تیرورق، بسیار بیشتر است و درنتیجه از نظر وزنی سبک‌تر است، یعنی مقاومت فشاری که می‌توانیم از یک تیرآهن بال‌پهن بگیریم، در مقایسه با تیرورق، فوق‌العاده بالاتر در ساختمان است و این نکته قابل‌ملاحظه‌ای در طراحی مهندسی و اقتصاد مهندسی برای استفاده از مقاطع فولادی است که جایگاه ویژه‌ای دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه زلزله‌شناسی کشور اظهار کرد: مقاومت خمشی تیرآهن بال‌پهن به دلیل ممان اینرسی(میزان مقابله جسم در برابر چرخش) و همچنین شکل آن، بال‌ها و ارتفاع مقطع بیشتر است و در هنگام زلزله تغییر در بین طبقات (کج شدگی سازه) کنترل می‌شود، اما تیرورق با ایجاد اضافه‌وزن بالا در ساختمان و همچنین جوشکاری‌های ناایمن مخاطرات بسیاری ایجاد می‌کند و به لحاظ اقتصادی نیز به‌صرفه نیست. همچنین باید به این نکته مهم توجه شود که در مقایسه با سازه بتنی و یا تیرورق در هر شرایطی، قاب خمشی(سازه فلزی) اگر به‌وسیله تیرآهن بال‌پهن طراحی شود رفتار لرزه‌ای بسیار بهتری نه تنها از سازه تیرورق دارد، بلکه نسبت به بتن مسلح بسیار قوی‌تر است، زیرا نوع بتن آنها هم استاندارد خاصی را می‌طلبد که باید رعایت شود و دخالت انسان در فرآوری بتن می‌تواند مقاومت خمشی را به‌شدت تحت‌الشعاع قرار دهد.
ناطق الهی گفت: ایگور پوپوف، پدر علم مقاومت مصالح، اتصالات جوشی را با پیچ و مهره مقایسه کرده است، اینکه دستگاه جوش چگونه باشد؟ از چه الکترودی استفاده شود؟ با چه میزان حرارت؟ جوشکاری اتوماتیک باشد یا دستی؟ جوش تا چه حد عمیق بوده و قابلیت اتصال را کامل برقرار کند؟ زاویه دست کارگر به هنگام جوشکاری چگونه باشد؟ طول جوش چگونه باشد؟ خلل و فرج آن تا چه حد باشد؟ و … همچنین در ادامه آیا تمام این مراحل به‌خوبی و یک‌به‌یک توسط مسئولین ذیربط کنترل شود یا خیر، به وضوح نشان می‌دهد استفاده از تیرآهن بال‌پهن فابریک در ساختمان چه ارزشمندی بالایی در کلیه ابعاد در پی دارد، زیرا به هنگام طوفان‌های شدید و زلزله، تنش ایجاد شده در ضعیف‌ترین قسمت سازه که همان جوش است، متمرکز می‌شود و اگر این جوشکاری استاندارد نباشد در کلیه ابعاد فاجعه‌های جبران‌ناپذیری را شاهد خواهیم بود.
وی گفت: اطلاع‌رسانی تخصصی، آموزش و فرهنگ‌سازی برای اقشار مختلف جامعه متناسب با ویژگی‌های آنها نیاز است به‌صورت مستمر در دستور کار مسئولین امر قرار گیرد تا استفاده از تیرآهن بال‌پهن به‌نوعی ملکه ذهن هموطنان شود. در این زمینه برگزاری همایش‌های تخصصی و کاربردی در سطح بالا، تأثیرگذاری بسیاری برای جامعه فنی مهندسی کشور در پی دارد.